Buurtrechtspraak

Verbeteren kwaliteit van leven

Buurtrechtspraak blijkt een grote potentie te hebben om de kwaliteit van leven in probleem- of achterstandswijken op een hoger peil te brengen en buurtgerelateerde problemen op te lossen. Een in New York City ontwikkeld model wordt vaak als voorbeeld gebruikt.

De rechter sleutel in lokale samenwerking

In dit model is de buurtrechter eindverantwoordelijk voor het bereiken van het doel: het leefbaar en veilig maken van de buurt.

In samenwerking met de lokale overheid, politie, OM en buurtbelanghebbenden coördineert de rechter de implementatie van een op de behoeften van de buurt afgestemd vervolgings- en bestraffingsbeleid. Alle betrokkenen autoriteiten werken aan dit beleid mee. De buurtrechter houdt regelmatig voortgangsoverleg met de belanghebbenden om de effectiviteit van de buurtrechtspraak verder te verbeteren.

Taakstraf plus behandeling

Plegers van deze kleine delicten worden meteen na arrestatie naar de buurtrechtbank overgebracht. Daar krijgen zij een intake en een gesprek met een advocaat. Ze krijgen de keuze zich onmiddellijk te laten berechten door de buurtrechter of hun zaak te laten behandelen door de reguliere strafrechter. Daders kiezen graag voor de buurtrechter, omdat die therapeutische taakstraffen oplegt maar hen ook training en behandeling biedt die hen helpt problemen op te lossen en hun leven op de rit te krijgen.

Onmiddellijk ingaande sancties

De taakstraf en de behandeling gaan in binnen een werkdag na arrestatie. De taakstraffen worden uitgevoerd in de eigen Buurtservice-ploeg van de rechtbank. Deze verricht opknap- en schoonmaakwerkzaamheden om de buurt op te frissen en te verfraaien. Omdat in deze ploeg ook vrijwilligers en werkzoekenden meewerken, is deelname aan de buurtploeg niet stigmatiserend. Het bevordert juist sociale integratie.

De Buurtrechter laat daders zo nodig terugkomen op een zitting om de goede voortgang te controleren.

Sociale functie voor de wijk

Buurtrechtbanken worden vaak ondergebracht in wijkcentra, waar overheidsdiensten en maatschappelijke instellingen een bijkantoor hebben en waar ook buurtactiviteiten worden georganiseerd. Omdat alle instanties bij elkaar zitten, kunnen complexe problemen gemakkelijk en snel worden opgelost. Ook burgers die niets met justitie te maken hebben kunnen daar gebruik van maken.

Oorsprong en voorkomen

De eerste Buurtrechtbank van dit model werd opgericht in 1993 in het uitgaansdistrict rond Times Square in Manhattan, omdat de reguliere strafrechtspleging niet in staat bleek ernstige overlast van kleine criminaliteit terug te dringen en lokale belanghebbenden daar niet langer genoegen mee namen.

In de VS zijn nu circa 40 van deze buurtrechtbanken. In verschillende landen, sinds kort ook in Nederland, wordt met dit systeem geëxperimenteerd.

Waarom is deze Buurtrechtspraak duurzaam

• De macht van de rechter wordt gebruikt om de kwaliteit van leven in de wijk te verbeteren.
• De straffen en maatregelen zijn gericht op
  • oplossing van problemen
  • ontwikkeling en integratie van de dader in de samenleving.
• Deze buurtrechtspraak brengt een minimum aan leed toe.